Największe aglomeracje miejskie w Europie i USA biorą się za bary ze swoimi konfliktami lokalnymi, korzystając z zawodowych mediatorów. Starając się zapobiegać lokalnym sporom, już na etapie planowania przestrzennego, zapraszają do rozmów mieszkańców, celem wysłuchania ich opinii i sugestii. Za pośrednictwem zawodowych mediatorów wypracowują ugodowe, kompromisowe rozwiązania, chroniąc budżet miejski przed niepotrzebnymi wydatkami na: zmiany w planach zagospodarowania przestrzennego, zmiany w rozpoczętych inwestycjach, na przedłużające się przetargi czy walkę w sądzie.

Wrocław również idzie ramię w ramię z rozwijającymi się metropoliami i od sierpnia bieżącego roku wdraża pilotażowy „Program Mediacji Społecznych oraz Profilaktyki Konfliktów”. Patronem programu jest sam Prezydent miasta Wrocławia oraz Wydział Zdrowia Urzędu Miasta Wrocławia.

Celem programu jest otwarcie mieszkańców miasta na nowy sposób myślenia o konflikcie, w którym w pierwszej kolejności strony usiłują samodzielnie rozwiązywać swoje problemy, a jeżeli pojawia się trudność nie do przejścia, korzystają z pomocy zawodowych mediatorów, a dopiero później, jako rozwiązanie ostateczne, kierują się do sądu.

„Nie chcemy być kłótliwi, ale dojrzale i samodzielnie szukać konstruktywnych rozwiązań” – mówią młodzi ludzie na czatach internetowych, poszukujący nowych zawodowych wyzwań.

Nowy paradygmat myślenia o pokojowym rozwiązywania konfliktów i sporów rozwija również we Wrocławiu Wyższa Szkoła Zarządza „Edukacja”, proponując profesjonalne przygotowanie mediatorów do nowego zawodu w ramach Studiów Podyplomowych „Mediator”. Szkoła zwiększa pulę miejsc na coraz bardziej popularnym kierunku studiów podyplomowych. Przyszli słuchacze już nie pytają, czy warto inwestować w zdobycie zawodu mediatora. Wiedzą bowiem, że zmiana w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym spowoduje lawinę zapytań o mediatorów stałych (sądowych).

Zawód mediatora sądowego jest wyzwaniem dla współczesnego prawa. Ma swoje korzenie w Stanach Zjednoczonych. Z powodzeniem stosowany jest od wielu lat w różnych dziedzinach życia w krajach europejskich, takich jak: Niemcy, Austria, Belgia, Hiszpania, Francja, Szwajcaria, Włochy, Wielka Brytania, ale też na świcie: w Kanadzie, USA, Australii ect.

Celem studiów jest właśnie zmiana paradygmatu myślenia o ochronie prawnej z:

PROBLEM   →   PRAWNIK   →   WALKA W SĄDZIE

na nowy paradygmat:

PROBLEM   →   MEDIATOR

lub

MEDIATOR I PRAWNIK   →   ZATWIERDZENIE UGODY W SĄDZIE

Ostatnio obserwuje się szybki rozwój mediacji w różnych dziedzinach życia, co ma swoje nieukrywane źródła m.in. w tym, że mediacja czyni ochronę prawną bardziej przystępną dla przeciętnego mieszkańca Polski. Taniość, szybkość i dbałość o zdrowe, partnerskie relacje to zaleta mediacji, wykorzystywana w mediacjach społecznych, dotyczących większych grup interesów, jak:
mieszkańcy miasta, osiedla, pracownicy urzędu, gminy itp.

Z tego powodu m.in. wprowadzono instytucję mediatora do spraw związanych z planami zagospodarowania przestrzennego. Mediator miałby pośredniczyć między gminą a jej mieszkańcami, wyprzedzając powstawanie potencjalnych konfliktów na tym tle. Takie zapisy można znaleźć m.in. w projekcie zmian Ustawy o Zagospodarowaniu Przestrzennym, przygotowanym w Ministerstwie Infrastruktury – czytamy w Gazecie Wyborczej.

Podejmowane przez mediatorów działania, którzy z definicji są neutralni wobec przedmiotów sporu i bezstronni wobec ich uczestników, są okazją do spokojnego zapoznania się z planami i stanowiskiem gminy w sprawie zagospodarowania oraz oczekiwaniami, sugestiami i stanowiskiem jej mieszkańców. Jest to sposobność do konstruktywnego przedyskutowania nowych rozwiązań, ubiegająca pojawianie się konfliktów lokalnych, a na ich tle blokad czy demonstracji.

Instytucja mediacji jest szczeblem drabiny, prowadzącym nas wszystkich do społeczeństwa obywatelskiego, w którym przeciętni mieszkańcy mają rzeczywisty, a nie tylko deklaratywny, wpływ na kształt społecznej przestrzeni, w jakiej przychodzi nam żyć. Sprzyja aktywizowaniu obywateli, a pracowników urzędów oswaja ze słuchaniem potrzeb mieszkańców i otwarciem na dialog. Pomaga poszczególnym gminom chronić budżet przed niepotrzebnymi wydatkami na spory lokalne poprzez skuteczne im zapobieganie, bądź rozwiązywać te, już zaistniałe.

Już od kilku lat media piszą o rozwoju instytucji mediatora rodzinnego, zajmującej się sprawami około rozwodowymi, opiekuńczymi, podziałami majątków rodzinnych ect. Osoby korzystające do tej pory z mediacyjnej formy rozwiązywania sporów mogły się przekonać, że nawet najdotkliwsze problemy rodzinne można rozwiązywać skutecznie nie za pomocą drogiej, długotrwałej i stresującej walki w sądzie, ale szybko, tanio i skutecznie w kancelarii mediatora sądowego, stosującego w swojej pracy narzędzia, skutecznie chroniące strony przed eskalacją ich konfliktu.

Przeciętny petent Sądu Powszechnego powie: „Jeśli nie rozwiążę mojego problemu z pomocą wyroku sądu, to nie mam gwarancji na sprawiedliwość”. Jednak Dorota Fedorowska, kierownik studiów podyplomowych ‚Mediator’, przygotowujących do wykonywania zawodu mediatora, w książce Vademecum Zawodowego Mediatora przekonuje, że nie ma nic bardziej błędnego. Strony w procesie mediacji zachowują od początku do końca kontrolę nad ostatecznym kształtem wypracowywanej ugody. Zanim ją podpiszą, mają możliwość, na każdym etapie mediacji, sprawdzić czy jej treść jest zgodna z prawem, do zaakceptowania przez obie strony sporu, czy daje uczestnikom poczucie subiektywnej, psychologicznej sprawiedliwości w rozwiązaniu sporu, czy jest wykonalna i długotrwała.

Co ostatecznie najważniejsze, z punktu widzenia ochrony prawnej stron, taka ugoda, jeśli zawarta jest przed zawodowym mediatorem, jest zatwierdzana przez sąd i ma wartość prawną ugody zawartej przed sądem. Na wniosek stron, sąd może jej nadać klauzulę wykonalności w taki sam sposób, jak nadaje klauzulę wykonalności wyrokowi sądowemu. Zachęcamy osoby znajdujące się obecnie w trudnej sytuacji życiowej do rozważenia możliwości skorzystania z mediacji, jako metody zapobiegania eskalacji konfliktu i rozwiązywania już istniejących sporów.